نخستین فلوشیپ نشر تهران؛ گامی برای جهانی شدن/ مدیر «اینتروتما»: قدرت ادبی ایران را دیدیم

ایرنا، نخستین فلوشیپ نشر ایران در سی ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب در طول سه روز برگزار شد. در این رویداد ناشران و کارگزاری های ادبی از کشورهای مختلف شرکت کرده بودند و با فعالان نشر ایران مذاکراتی برای تبادل حق مالکیت فکری و آشنایی با نشر و ادبیات ایران انجام دادند.

مدیر برگزاری نخستین فلوشیپ نشر تهران با اشاره به اینکه این رویداد طبق برنامه ریزی از پیش طراحی شده، پیش رفت، ادامه داد: قرار بود ناشران ایرانی و خارجی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در میزهای گفت وگو با هم مذاکره کنند، همدیگر را از طریق پروفایل های تکمیل شده در سامانه طراحی شده برای این رویداد بشناسند و قرار ملاقات های خود را تنظیم کنند. در نتیجه بدون فوت وقت قرار ملاقات ها تنظیم شد و فعالان مشغول کار حرفه ای در حوزه نشر شدند.

به دلیل محدودیت های اقتصادی شاید مردم نتوانند آنطور که باید کتاب بخرند

علیرضا نوری زاده در بیان آماری از تعداد فعالان نشری که در این دوره فلوشیپ تهران شرکت کردند، اعلام کرد: که از 64 ناشری که در سامانه ثبت نام کردند 32 ناشر را در قالب بسته های طلایی و نقره ای گروه بندی کردیم. ناشران خارجی که در این رویداد شرکت کردند، می گفتند که مشخص است تشکل های مختلفی برای این نمایشگاه تلاش کردند اما بازتاب این موضوع در کشور ما قابل ملاحظه نیست.

این در حالی است که نمایشگاه تهران تا پنج میلیون بازدیدکننده هم داشته است، این عدد فقط می تواند با نمایشگاه قطر از نظر تعداد بازدید کننده رقابت کند. با اینکه شرایط اقتصادی به شکلی است که به دلیل محدودیت های اقتصادی شاید مردم نتوانند آنطور که باید کتاب بخرند، اما حضور مردم در نمایشگاه قابل توجه است.

مدیر دفتر مجامع، تشکل ها و فعالیت های فرهنگی درباره دیدگاه وزارت فرهنگ در موضوع استمرار برگزاری فلوشیپ بیان کرد: اینطور نیست که فقط چند ماه برای برگزاری فلوشیپ در ایران برنامه ریزی شده باشد. قدمت فلوشیپ تهران به قدمت طرح گرنت است؛ ما توسط گرنت از سال 1394 با دیدگاه جهانی کردن کتاب می خواستیم ادبیات ایران را به جهان معرفی کنیم. گرنت را تا به امروز پرورش دادیم و به فلوشیپ رسیدیم. اگر ما می توانسیم سالانه 100 کتاب به جهان معرفی کنیم، در این فلوشیپ می توانیم همین تعداد کتاب را در مدت سه روز معرفی کنیم.

در ایران گنجینه ای نهان وجود دارد

مدیر آژانس ادبی «اینتروتما» هم با اشاره به اینکه فلوشیپ نشر تهران می تواند جایگاه مهمی را پر کند، گفت: وقتی به فعالیت ناشران در منطقه نگاه می کنیم، می بینیم با اینکه این رویداد در نخستین مرحله اجرایی است، تعداد قابل توجهی ناشر و آژانس ادبی در آن شرکت کرده اند. در این موقعیت به خصوص ناشران ایرانی باید بیشتر معرفی شوند و به همین دلیل به اینجا آمدیم. آژانس ادبی اینتروتما وقتی به فعالیت های بین المللی ایران در حوزه نشر نگاه می کند، می بیند ناشران ایرانی در نمایشگاه های کتاب فرانکفورت، بلونیا، به خوبی دیده نمی شدند، به همین دلیل برگزاری فلوشیپی که در آن ناشران ایرانی و همچنین فعالان نشر بین المللی شرکت کنند از اهمیت بالایی برخوردار است. امروز اینجا برای نخستین بار شاهد برگزاری فلوشیپی هستیم که نشر، فرهنگ و قدرت ادبی ایران را به نمایش می گذارد.

جمع کردن فعالان فرهنگی در یک نقطه نیاز به قدرت دارد، در این نقطه باید وزارت فرهنگ و ارشاد وارد عمل شود

محمد آقیرآکچا با تاکید بر اینکه در ایران گنجینه ای نهان وجود دارد، توضیح داد: ما می خواهیم ناشران ایرانی را به نمایشگاه های مختلف جهانی معرفی کنیم، در این راه شاید برخی از ناشران از نظر اقتصادی نتوانند در بسیاری از فعالیت های بین المللی شرکت کنند، برای همین باید بتوانیم ناشران و فعالان فرهنگی بین المللی را به اینجا بیاوریم، برای جمع کردن فعالان فرهنگی در یک نقطه نیاز به قدرت دارد، در این نقطه باید وزارت فرهنگ و ارشاد وارد عمل شود و از ناشران و کارگزاری های ادبی حمایت کند.

به گفته او از طرف اینتروتما چهار نفر در این نمایشگاه حضور دارند و از کلیه روابط خود با دیگر کشورها استفاده کردند تا ناشران و آژانس های ادبی را از همه نقاط جهان به فلوشیپ نشر تهران دعوت کنند، زیرا ادبیات ایران به اندازه کافی شناخته شده نیست.

فلوشیپ تهران و استانبول باید در اتحاد با هم باشند

آقیرآکچا با تاکید بر اینکه یکی از مهم ترین ویژگی های فلوشیپ تهران استمرار آن است، ادامه داد: متاسفانه وقتی به فعالیت هایی که در کشورهای شرقی انجام می شود، توجه می کنیم می بینیم که بیشتر اقدامات در این کشورها استمرار ندارند؛ بلکه با شور و اشتیاق شروع و یک یا دو دوره اجرا و بعد رها می شوند. باید قبل از اینکه این فلوشیپ تمام شود درباره تاریخ و نحوه برگزاری دوره بعد اطلاع رسانی کنیم.

اگر بتوانیم میان فلوشیپ هایی که در منطقه برگزار می شود، روابط قدرتمندی برقرار کنیم، می توانیم در منطقه به عنوان قدرت شناخته شویم

مدیر آژانس ادبی «اینتروتما» با اشاره به اینکه برخی از ناشران و کارگزاری های ادبی در این دوره شرکت نکردند، افزود: هر سال باید فلوشیپ بزرگتری را طراحی کنیم، باید مذاکراتی که در این دوره انجام می شود در دوره های بعدی پیگیری شوند اینکه هر ناشر و کارگزاری ادبی چند مذاکره انجام داده است و کدام ها به نتیجه رسیده اند، باید بررسی و ارزیابی و همچنین فعالیت ناشران در دوره های بعد پیگیری شود.

او افزود: فلوشیپ تهران و استانبول باید در اتحاد با هم باشند و در خصوص اقداماتی که در چین و روسیه انجام می شود و همچنین اقدامات آذربایجان و ازبکستان به یکدیگر کمک کنند تا در نهایت به عنوان فلوشیپ مرکزی شناخته شود. اگر بتوانیم میان فلوشیپ هایی که در منطقه برگزار می شود، روابط قدرتمندی برقرار کنیم، می توانیم در منطقه به عنوان قدرت شناخته شویم. برگزاری فلوشیپ در تهران یا ترکیه به تنهایی کافی نخواهند بود، همچنین دنیای عرب هم به تنهایی کافی نیست اما اگر در منطقه به شکل متحد به ادبیات شرق نگاه کنیم، می توانیم حجم تجارت را بالا ببریم. اگر ارزش هایی را که هنوز کشف نشدند پیدا کنیم می توانیم قدرتمند باشیم.

ناشران ایرانی خود را به جهان معرفی نکردند

آقیرآکچا درباره دیدگاه سایر کشورها به فعالیت بین الملل نشر ایران، بیان کرد: وقتی به عنوان گروهی از استانبول، از دیگر کشورها برای شرکت در فلوشیپ تهران دعوت می کردیم، نخستین عکس العمل ها بر این اساس بود که ایران به کنوانسیون برن نپیوسته و در این کشور حق مالکیت فکری نادیده گرفته می شود، اما باید به آن ها توضیح داد که در ایران ناشرانی هستند که اقدامات با کیفیتی انجام می دهند و همچنین با وجود اینکه ایران به کنوانسیون برن نپیوسته است، اما برخی از ناشران تبادل رایت انجام می دهند. سال ها است که به ایران حق رایت می فروشیم اگر در این بازار مالکیت فکری به رسمیت شناخته نمی شود، چرا ما این کار را انجام می دهیم؟

اگر بتوانیم با فلوشیپ نشان دهیم که ناشران ایرانی حاضر به پرداخت حق مالکیت فکری هستند می توانیم این کشور را وارد بازار جهانی کنیم

به گفته مدیر آژانس ادبی «اینتروتما» ناشران اگر در میان خود از نظر حرفه ای رشد کنند، دیگر اهمیتی ندارد که کشور برای رعایت حق مالکیت فکری اقدامی انجام می دهد یا نه. مردم ایران با توجه به اینکه خود را در هر بخش زندگی با مشکلات هماهنگ کردند، در نشر هم موفق به انجام این کار شدند و توانستند قدرت خود را به نمایش بگذارند، تنها اقدامی که در این حوزه باید انجام شود، نمایش آن است و بزرگترین مساله این است که ناشران ایرانی خود را به جهان معرفی نکردند و اقداماتی که برای جهانی شدن انجام دادند از دید جهان پنهان مانده است.

او ادامه داد: اگر بتوانیم با فلوشیپ نشان دهیم که ناشران ایرانی حاضر به پرداخت حق مالکیت فکری هستند می توانیم این کشور را وارد بازار جهانی کنیم، ایران با جمعیتی بیش از 80 میلیون نفر کشور مهمی از نظر تجارت است اما مشخص نیست که چرا در بازار جهانی نتوانسته جایگاه خود را پیدا کند، پیش از این ترکیه هم با همین مسائل مواجه بود و توانست در این حوزه مسیرهای بین المللی را طی کند. معرفی بازار نشر ایران به جهان فعالیتی نیست که فقط توسط تهران انجام شود، با عنوان ناشرانی که در جهان فعالیت می کنند، این وظیفه ما و همه افرادی است که در این حوزه فعالیت می کنند.

می توان به نخستین فلوشیپ نشر تهران نمره قبولی داد

مدیر انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان نیز با اشاره به اینکه برای نخستین بار فلوشیپ در ایران برگزار می شود، گفت: می توان به نخستین فلوشیپ نشر تهران نمره قبولی داد. در نشست هایی که برگزار شد تصویرگران توانستند فعالیت خود را معرفی کنند هم چنین درباره ظرفیت های کتابهای کودک در ایران در این فلوشیپ نشستی داشتیم.

به گفته فتح الله فروغی اینکه هر ناشر و کارگزاری ادبی ایرانی چه تعداد گفت وگو داشته باشند، بستگی به برنامه ریزی خودشان داشت و در هر قرار ملاقات 30 دقیقه فرصت داشتند.

امیدوارم فلوشیپ تهران بتواند استقلال خود را به دست بیاورد

مدیر کارگزاری ادبی قلم با اعلام شروع به کار رسمی آژانس ادبی قلم یک هفته قبل از برگزاری سی وششمین نمایشگاه کتاب تهران، ادامه داد: این کارگزاری ادبی مجوز خود را از دفتر مجامع، تشکل ها و فعالیت های فرهنگی دریافت کرده است. البته چند درخواست دیگر هم در همین دفتر ثبت شده است؛ اما به این دلیل که توانستیم نخستین درخواست را ثبت کنیم، اولین آژانس رسمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

امیدوارم در دوره های بعدی شاهد حضور کتاب های بزرگسال و سایرحوزه های ادبی هم باشیم

رضا حاجی آبادی با اشاره به فلوشیپ ها و نمایشگاه های بین المللی که شرکت کرده است، ادامه داد: در طول چند سال عملکرد بازار بین المللی نشر را رصد کردم. یازدهمین دوره فلوشیپ نشر استانبول امسال برگزار شد، به همین دلیل می توانیم از تجربیات آن ها استفاده کنیم. فلوشیپ تهران به نسبت باقی فلوشیپ هایی که در آن ها شرکت کردم، با نگاه به اینکه نخستین دوره است خیلی خوب برگزار شد. نشست های خوبی در آن برگزار شد و گفت وگوهای دو طرفه خیل خوبی بود. امیدوارم فلوشیپ تهران بتواند استقلال خود را به دست بیاورد و جدا از نمایشگاه تهران برگزار شود تا بتواند اطلاع رسانی قوی تری درباره عملکرد نشر ایران داشته باشد.

او ادامه داد: امیدوارم در دوره های بعدی شاهد حضور کتاب های بزرگسال و سایرحوزه های ادبی هم باشیم البته قدرت ایران در حوزه کودک و نوجوان قابل توجه است، اما نباید ادبیات بزرگسال را هم نادیده گرفت. باید در این رویداد با دیگر کشورها تعامل داشته باشیم و بده بستان فرهنگی را به خوبی برگزار کنیم.

تعداد ناشران فلوشیپ تهران قابل توجه بود

صفا امیری با تاکید بر اینکه شروع فلوشیپ برای ایران فرخنده است، ادامه داد: زیرا فلوشیپ می تواند به نشر کودک و نوجوان کمک کند. در این حوزه حرف های مهمی برای بیان در سطح بین الملل داریم. این فلوشیپ باعث می شود با سرعت بیشتری رو به جلو حرکت کنیم. در این مدت زمان فشرده و کوتاه می توانیم دستاوردهای قابل توجهی داشته باشیم.

نشر کودک مابه بلوغ رسیده و وقتی ناشر خارجی به اینجا می آید دست خالی بر نمی گردد

مدیر انتشارات بین المللی براق در مقایسه فلوشیپ نشر تهران با دیگر فلوشیپ ها گفت: در موقعیتی فلوشیپ را برگزار می کنیم که نشر کودک ما به بلوغ رسیده و وقتی ناشر خارجی به اینجا می آید دست خالی بر نمی گردد. اینجا برای نخستین بار است که فلوشیپ انجام می شود اما در مقایسه با اولین فلوشیپ استانبول و شارجه تعداد بیشتری ناشر و آژانس ادبی شرکت کردند و میزهای بیشتری نیز چیده شده است. امیدواریم که مبادله رایت قابل توجهی انجام شود.

او ادامه داد: شروع خوبی داشتیم. من مخاطب هایم را غربال می کنم، فکر می کنم با حدود 20 ناشر و کارگزاری ادبی مذاکره کردم، افرادی که نشر کودک را به شکل تخصصی می شناسند، به دنبال خرید رایت هستند و آن هایی که امکان همکاری دوجانبه با آن ها بالا است.

انجمن نویسنگان کودک می توانست از برگزارکنندگان این فلوشیپ باشد

نماینده انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در فلوشیپ نیز با تاکید بر اینکه قابلیت صادراتی عظیمی در حوزه نشر کودک کشور وجود دارد، ادامه داد: ایران باید زودتر به زمینه های حضور گسترده و حمایت از حضور کتاب در بازار جهانی توجه می کرد و این شروع دیرباز جای تقدیر دارد. البته این آغاز مانند هر شروعی جای نقد دارد و می توانست بهتر باشد. یکی از راه های ارتقای فلوشیپ نشر، مشارکت نهادهای مدنی در سیاست گذاری این برنامه ها، مشارکت در برگزاری، اجرا و ارتباط با نهادهای بین المللی است.

یکی از راه های ارتقای فلوشیپ نشر، مشارکت نهادهای مدنی در سیاست گذاری این برنامه ها است

علی کاشفی خوانساری با تاکید بر اینکه ارتباط با این انجمن می توانست به غنای این برنامه کمک کند، ادامه داد: انجمن نویسنگان کودک می توانست از برگزارکنندگان این فلوشیپ باشد.

او درباره اهمیت تبادل حق مالکیت فکری میان نویسندگان توضیح داد: خرید و فروش رایت و حضور در بازار جهانی می توانند موجب شود تا نویسندگان جهانی فکر کنند، اما برقراری تماس کار نویسنده نیست برای همین باید کارگزاری های ادبی در ایران رونق بگیرد. این در حالی است که به دلیل مشکلات مختلف مانند نبود ایران در کنوانسیون های بین المللی و نبود ارتباط کامل و گسترده و تحریم های ظالمانه این کارگزاری ها نتوانستند به صورت گسترده پایدار باشند.